Những lưu ý về các giai đoạn tăng trưởng, chế độ dinh dưỡng phù hợp trong 1000 ngày vàng đầu đời… của các chuyên gia sẽ giúp bố mẹ có cái nhìn đúng đắn hơn trong việc tăng chiều cao cho con.
Biểu đồ tăng trưởng chiều cao của trẻ
GS.BS. Allen, trưởng khoa nhi, ĐH Wisconsin, Mỹ đưa ra lưu ý về các giai đoạn tăng trưởng chiều cao của trẻ mà bố mẹ cần lưu ý để tránh áp lực quá mức, đó là:
Việc tăng trưởng chiều cao các bé dưới 3 tuổi có sự chênh lệch lên xuống 1 dòng so với chuẩn trong biểu đồ tăng trưởng là bình thường.
Bé từ 3 – 10 tuổi, tăng trưởng chiều cao nên theo 1 đường trong biểu đồ tăng trưởng (không cần thiết là đường chuẩn), nếu lệch 1 dòng trong biểu đồ tăng trưởng trong 2-3 tháng, cha mẹ nên ghi nhận và chia sẻ điều này với bác sĩ dinh dưỡng của bé để đánh giá tốt hơn.
Sự tăng trưởng chiều cao các bé sau 12 tháng có thể sẽ chậm hơn và thậm chí trì hoãn. Việc thay đổi (trì hoãn) 1-2 đường trong biểu đồ tăng trưởng là thông thường trong giai đoạn từ 12 – 25 tháng tuổi và có thể sẽ trở lại ổn định trên 1 đường khi bé 30 tháng.
Sự trì hoãn này có thể liên quan đến độ dài chu kì kinh nguyệt của mẹ hoặc lịch sử người cha của bé có tăng trưởng chiều cao vượt bậc sau tuổi trung học hay không.
Bố mẹ đừng quá lo lắng nếu bé sinh ra quá nhỏ hay quá lớn, điều này sẽ được điều chỉnh sau 15 tháng đầu tiên.
Công thức ước lượng chiều cao của con
GS.BS. Marchand, Viện Nhi Khoa Canada đã đưa ra công thức ước lượng chiều cao tiềm năng các bé dựa trên chiều cao của bố mẹ. Cụ thể:
Chiều cao bé trai = ([chiều cao của bố] + [chiều cao của mẹ])/2 + 6.5 cm (+/- 8.5cm)
Chiều cao bé gái = ([chiều cao của bố] + [chiều cao của mẹ])/2 – 6.5 cm (+/- 8.5cm)
Con số +/- 8.5 cm là độ sai số tiềm năng của bé. Khoảng sai số này cao hay thấp tùy thuộc sự phát triển chiều cao của bố mẹ trước đây có ổn định hay không. Nếu trước đây chiều cao bố mẹ phát triển ổn định thì khoảng sai số này là rất thấp và ngược lại nếu trước đây bố mẹ có tăng trưởng chiều cao không ổn định thì sai số này sẽ cao.
Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra rằng, yếu tố di truyền chỉ chi phổi 23% đến chiều cao, các yếu tố khác tác động rất lớn đến chiều cao của trẻ là chế độ dinh dưỡng, vận động/tập luyện, môi trường sống…
Cách bổ sung dinh dưỡng để phát triển chiều cao tối đa
Giai đoạn 1000 vàng đầu đời (bao gồm từ khi bé ở trong bụng mẹ cho đến 2 tuổi) là giai đoạn cực kỳ quan trọng, nếu có chế độ dinh dưỡng và chăm sóc tốt, trẻ sẽ tăng trưởng “thần tốc” cả về cân nặng lẫn chiều cao.
Đối với bé từ 0 – 6 tháng tuổi được khuyến cáo nên được bú mẹ đầy đủ hoặc bú đủ lượng (nếu bé bú công thức).
Bé cần đảm bảo đủ vitamin D hằng ngày của bé.
Chế độ dinh dưỡng của mẹ khi mang thai cần bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng trong 4 nhóm chính để đảm bảo con phát triển tốt trong bụng mẹ. Lưu ý bổ sung đủ các chất dinh dưỡng sau: sắt, canxi, vitamin B12, B6, chất béo tốt omega-3. Canxi nên bổ sung từ sữa hoặc thực phẩm trong chế độ ăn cân bằng để hấp thụ tốt nhất và an toàn.
Theo GS. Allen, trong 12-15 tháng, dinh dưỡng không ảnh hưởng nhiều đến tăng trưởng chiều cao, đa phần là do ảnh hưởng của gen nhưng việc thiếu hụt dinh dưỡng trong giai đoạn này sẽ ảnh hưởng đến cân nặng của bé và dẫn đến thiếu hụt các chất dinh dưỡng cho sự phát triển chiều cao của bé ở những giai đoạn sau đó. Do đó, cân bằng, xem xét và lưu ý bổ sung đủ các chất dinh dưỡng theo từng giai đoạn là việc cần thiết cho sự phát triển chiều cao tối đa của bé.
Đối với bé từ 6 – 24 tháng tuổi: Trong báo cáo phát triển ngân hàng dinh dưỡng cho các nước châu Á, GS.BS. Gillespie, Đại diện Phòng Cố Vấn Dinh dưỡng của Viện quốc gia Mỹ (ACC/SCN) đưa ra lời khuyên dinh dưỡng cho bé ở độ tuổi này nên duy trì bú sữa mẹ nếu có thể.
Bên cạnh đó, trẻ nên được làm quen với việc ăn dặm để bổ sung đủ các chất sau: sắt, kẽm, omega-3, canxi, vitamin E, vitamin D, vitamin B1, B2 và vitamin B6.
Chế độ ăn cũng nên bổ sung đủ chất đạm từ thịt/cá/trứng/sữa.
Các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo bé không nên ăn dặm sớm hơn 5,5 tháng và không được muộn hơn 6,5 tháng.
(Bài viết có sử dụng các thông tin của bác sĩ dinh dưỡng Nguyễn Hoàng Anh, ĐH Worcester-Anh)